پلاستر ساختمانی چیست؟ کاربرد و انواع پلاستر

پلاستر ساختمانی از مصالح پرکاربرد در ساختمان سازی بوده که از آن به عنوان یک لایه اضافی بر روی بخش های مختلف سازه مانند دیوارها، سقف ها، ستون ها و غیره استفاده می‌شود. این مصالح ضمن پوشش کامل سطح مورد نظر از بخش های مختلف آن در برابر عوامل خارجی حفاظت می کند. در ساخت پلاستر از متریال مختلفی استفاده می‌شود که با نسبت مشخصی با یکدیگر ترکیب می شوند. نحوه انتخاب پلاستر ساختمانی تا حد زیادی به نیاز کاری و شرایط محیط مورد نظر بستگی دارد که برای این کار لازم است از پلاسترهای مناسب با شرایط استفاده شود. پلاستر سیمانی، پلاستر گچی و غیره از انواع متداول پلاستر هستند که به عنوان پلاستر وال مش در فرایند مقاوم سازی بخش های غیرسازه ای نیز مورد استفاده قرار می گیرند.
با توجه به کاربرد گسترده پلاسترها در ساختمان سازی و نقش مهم این مصالح در پوشش و مقاوم سازی سطوح، در این مطلب قصد داریم ضمن معرفی پلاستر ساختمانی به عنوان ملاتی دیرینه در ساختمان سازی به انواع این پلاسترها، مزایا و کاربردهای هر کدام از آنها، دلایل استفاده از پلاستر در ساختمان، پلاستر مناسب جهت اجرای وال مش، بررسی تفاوت پلاستر زبره و نرمه، مراحل اجرای پلاستر وال مش، نحوه انتخاب این مصالح متناسب با پروژه و عوامل مؤثر بر قیمت آنها بپردازیم که امیدواریم این مطالب مورد توجه و استفاده شما مخاطبان قرار گیرد.

پلاستر ساختمانی / ملاتی دیرینه در ساختمان سازی نوین

پلاستر ساختمانی یکی از رایج ترین عایق های ساختمانی است که جهت پوشش سطوح سازه در شرایط کاری و محیطی مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. این مصالح قدمت طولانی و چندین هزار ساله دارند و از گذشته های دور تا به کنون در بخش ساختمان سازی مورد استفاده قرار می گیرند. در طول تاریخ از پلاسترها معمولاً برای بهبود مقاومت ساختمان، عایق بندی سطوح و همچنین زیبایی آنها استفاده می شود و از این نظر از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار بودند. پلاسترها قبل از استفاده با آب ترکیب می شوند و پس از اجرا نیز به تدریج خشک می گردند. این مواد بعد از خشک شدن از مقاومت بالایی در برابر ضربه و تغییرات دمایی برخوردار هستند.
امروزه پلاستر ساختمانی نه تنها کاربرد گسترده ای در زمینه پوشش سطوح، عایق بندی و افزایش زیبایی آنها دارد، بلکه نقش مهمی نیز در حوزه مقاوم سازی ساختمان ایفا می کند. به عبارت دیگر در بسیاری از روش های مقاوم سازی سازه با توجه به نوع طراحی که دارند لازم است در روند اجرایی آنها از پلاسترهای ویژه ای استفاده شود و عملاً اجرای این روش ها بدون استفاده از پلاستر امکان پذیر نخواهد بود. بر همین اساس این مصالح از کاربرد گسترده ای در ساختمان های مسکونی، اداری، تجاری و غیره برخوردار هستند.

پلاسترکشی به چه منظوری در ساختمان‌ انجام می‌شود؟

از پلاسترکشی به دلایل مختلفی در ساختمان استفاده می شود که از جمله آنها می توان به نقش این مصالح در پوشش سطوح سازه و زیباسازی آنها اشاره کرد. استفاده از پلاستر ساختمانی باعث می شود سطوح سازه صاف و یکدست شود و جلوه و زیبایی بهتری پیدا کنند. همچنین پلاسترکشی در بخش های مختلف ساختمان با افزایش خاصیت عایقی آنها همراه بوده و باعث افزایش مقاومت این بخش ها را در برابر رطوبت، گرما، سرما و آلودگی می شود.
البته کاربرد پلاستر ساختمانی فقط به این موارد محدود نبوده و از این مصالح در زمینه مقاوم سازی بخش های غیرسازه ای ساختمان از طریق سیستم وال مش نیز استفاده می شود. وال مش در واقع یکی از انواع وال پست و بهترین جایگزین برای وال پست های سنتی بوده و پلاسترها نیز نقش مهمی در فرایند اجرایی آن دارند. در اجرای وال مش از پلاسترهای گچی و سیمانی استفاده می شود که لازم است از هر کدام از آنها متناسب با شرایط کاری استفاده شود.

با انواع پلاستر ساختمانی آشنا شوید!

همان طور که اشاره کردیم پلاسترها نقش مهمی در فرایند ساختمان سازی دارند و از آنها برای پوشش سطوح سازه و حفاظت از آنها استفاده می شود. در بخش های مختلف سازه به ویژه دیوارها، سقف، کف، ستون ها و غیره می توان از پلاستر جهت پوشش، عایق بندی و افزایش مقاومت آنها استفاده کرد که البته برای این کار معمولاً از پلاسترهای مختلفی استفاده می گردد. البته در هر بخش از سازه بستگی به شرایطی که دارد، لازم است از پلاستر با ساختار و ویژگی های مشخصی استفاده شود. از انواع متداول پلاستر ساختمانی که از کاربرد گسترده ای در این حوزه کاری برخوردار هستند می توانند به موارد زیر اشاره کرد:

• پلاستر گچی
• پلاستر سیمانی
• پلاستر آهکی
• پلاستر ضد آب

هر کدام از این پلاسترها با توجه به ساختار و ویژگی هایی که دارند از مزایا و قابلیت هایی برخوردار هستند که در ادامه به معرفی و بررسی آنها خواهیم پرداخت.

ویژگی و کاربرد پلاستر گچی را بهتر بشناسیم!

پلاستر گچی از انواع متداول و پراستفاده پلاستر در صنعت ساختمان سازی بوده که از محبوبیت بالایی در بخش ساخت و ساز برخوردار است. این ملات ساختمانی به دلیل ساختار ظریف و رنگ سفیدی که دارد بیشتر در زمینه زیباسازی سطوح سازه مورد استفاده قرار می گیرد. البته شکنندگی این پلاسترها و مقاومت پایین آنها در برابر شرایط محیطی سبب شده که اغلب از آنها در فضای داخلی ساختمان استفاده گردد. از طرف دیگر پلاستر گچی به دلیل لکه گیر بودن در هر بخش از سازه قابل استفاده نبوده و نیاز به مراقبت و نگهداری بالا دارند. از آن جایی که رنگ سفید پلاستر گچی در معرض آلودگی ها کدر شده این مصالح در رنگ های مختلفی نیز طراحی می شوند که می توان از آنها در شرایط محیطی با آلودگی بالا نیز استفاده کرد.
پلاستر ساختمانی گچی از خاصیت عایقی برخوردار بوده و استفاده از آن در سطوح سازه باعث ایجاد خاصیت عایق صوتی و حرارتی در آنها می شود. این پلاسترها با کاهش ورود آلودگی صوتی به فضای داخلی ساختمان به افزایش آرامش ساکنان آن کمک زیادی می کند. همچنین این مصالح به دلیل خاصیت عایقی که دارند، مانع از انتقال گرما به بخش خارجی ساختمان شده و از هدر رفتن انرژی نیز جلوگیری می کنند. در آخر رنگ سفید پلاستر گچی باعث شد که این مصالح تا حدودی باعث تعدیل دمای داخل ساختمان شوند. به همین دلیل از آنها می‌توان در نقاط شرجی و ساحلی که دمای هوا بسیار بالا بوده استفاده کرد.

مزایا و کاربرد پلاستر سیمانی چیست؟

پلاستر سیمانی از دیگر انواع پرکاربرد پلاستر در ساخت و سازها بوده که به صورت متداول در نمای ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد. کاربرد دیگر این ملات ساختمانی به استفاده از آنها در لایه های زیرین و به عنوان پلاستر اصلی بر می‌گردد که نقش مهمی در کیفیت اجرای آن دارند. از مزایای استفاده از پلاستر سیمانی می توان به اجرای ساده و قیمت مناسب آنها اشاره کرد که باعث می شود از محبوبیت بالایی برخوردار باشند. البته ساختار سیمانی این پلاسترها سبب شده که از زیبایی ظاهری لازم برخوردار نباشند و به همین دلیل اغلب در بخش های خارجی ساختمان مورد استفاده قرار می گیرند.
پلاستر ساختمانی سیمانی به دلیل ساختار خاصی که دارد از مقاومت بالایی در برابر نفوذ رطوبت برخوردار است و به همین دلیل می توان از آن در سطوح خارجی سازه که در معرض آب و باران قرار می گیرد نیز استفاده کرد. از دیگر ویژگی های پلاستر سیمانی می توان به خاصیت عایق صوتی و حرارتی آن اشاره کرد که از تبادل صوت و حرارت بین فضای داخلی و خارجی سازه جلوگیری می کند.

مزایا و افزودنی‌های پلاستر ساختمانی آهکی کدامند؟

از دیگر انواع پلاستر در پوشش سطوح سازه می توان به پلاستر آهکی اشاره کرد که ساختار شبیه به پلاستر گچی دارد. البته مقاومت این پلاستر در مقایسه با پلاستر گچی بیشتر بوده و از استحکام و دوام بیشتری برخوردار است. در ساخت این پلاسترها از ترکیب آهک، آب و دیگر متریال ها استفاده می شود و به صورت یک لایه نازک بر روی سطح قرار می گیرد. مقاومت بالای ملات ساختمانی آهکی در برابر آلودگی باعث شده که از آن به صورت متداول در محیط های کاری و با آلودگی بالا استفاده شود.
این پلاسترها به دلیل ویژگی ها و مزایایی که دارند علاوه بر سازه های مسکونی در سازه های صنعتی نیز مورد استفاده قرار می گیرند. پوشش ارائه شده توسط پلاسترهای آهکی به دلیل ساختار خاصی که دارند بسیار مناسب بوده و در کنار آن از مقاومت و ماندگاری بالایی نیز برخوردار هستند. این پلاسترها اجرای ساده ای دارند و از آنها می توان به عنوان عایق صوت و حرارت نیز استفاده کرد.

آشنایی با پلاستر ساختمانی ضد آب، کاربرد و مزایای اقتصادی آن

پلاستر ضد آب از انواع خاص پلاستر در ساخت و سازها بوده که استفاده از آنها مانع از انتقال آب در فشار و دماهای مختلف در سازه می شود. در ساخت این پلاسترها از ترکیبات شیمیایی استفاده می گردد و به دلیل کارایی خاصی که دارند از قیمت بالایی نیز برخوردار هستند. از دیگر مزایای این پلاسترها می توان به مقاومت بالای آنها در برابر تابش نور آفتاب، تماس مواد شیمیایی و خورنده اشاره کرد. همچنین وجود خاصیت خود ترمیم شوندگی در این پلاسترها باعث بالا رفتن دوام و طول عمر آنها می شود.
از کاربرد ملات ساختمانی ضد آب می توان به استفاده از آن در عایق کاری دیوارهای زیرزمین، عایق کاری استخرها، عایق کاری ذخایر نفت و بنزین، عایق کاری حوضچه ها، پشت بام ها و غیره اشاره کرد. در آخر این پلاستر ها به دلیل کاربری خاص و قیمت بالایی که دارند کمتر از دیگر انواع پلاستر مورد استفاده قرار می گیرند.

برای اجرای وال مش بیشتر از چه نوع پلاستری استفاده می شود؟

امروزه از سیستم وال مش به دلیل ویژگی ها و مزایایی که دارد در فرایند مقاوم سازی دیوارهای غیرسازه ای استفاده می شود که از آن به عنوان نسل نوین وال پست و بهترین جایگزین برای وال پست های سنتی و مرسوم نیز یاد می شود. با استفاده از سیستم وال مش می توان بخش های غیرسازه ای ساختمان را در مقابل نیروها و بارهای وارده مقاوم و ایمن کرد و مانع از آسیب به این بخش ها در هنگام وقوع زلزله شد.
در اجرای وال مش از مصالح و متریال مختلفی استفاده می شود که از مهم ترین آنها می توان به مش فایبرگلاس و پلاستر اشاره کرد. طبق آیین نامه های اجرایی به ویژه پیوست ششم استاندارد ۲۸۰۰ استفاده از پلاستر سیمانی و پلاستر گچی در اجرای وال مش مجاز بوده و این سیستم می بایست بر اساس ضوابط و دستورالعمل های مندرج در این آیین نامه ها اجرا گردد.

معرفی پلاستر ساختمانی نرمه و زبره و فرق آنها در چیست؟

پلاستر ساختمانی از نظر نوع ساختار در دو نوع پلاستر نرم و پلاستر زبره در دسترس بوده که هر کدام از آنها از ویژگی ها و مزایایی برخوردار هستند و می توان از آنها در بخش های مختلف ساختمان استفاده کرد. پلاستر زبره یکی از انواع رایج پلاستر در بازار بوده که به دلیل ساختار خاصی که دارد. معمولاً این ملات به عنوان لایه میانی و نهایی بر روی لایه آستری قرار می گیرد. حداقل ضخامت مورد استفاده از این پلاستر بر روی سطوح ۵ میلیمتر بوده و امکان سفارش آن در رنگ های سفید، خاستری و دلخواه وجود دارد. از کاربردهای این پلاستر می توان به استفاده از آن در نمای بیرونی ساختمان اشاره کرد که می تواند جایگزین مناسبی برای نماهای آجری و سنگی باشد. در آخر امکان اجرای این پلاستر در تعداد لایه های مختلف وجود دارد.
پلاستر ساختمانی نرمه از دیگر انواع پرکاربرد پلاستر در بازار بوده که به دلیل ساختار ریز و نرمی که دارد باعث ایجاد سطحی صاف و یکدست در سازه می شود. معمولاً از این پلاستر برای پوشش سطح نهایی و رفع عیوب ظاهری آن استفاده می شود. این ملات در هر دو نمای داخلی و خارجی کاربرد دارد. از ویژگی های این پلاسترها می توان به مقاومت بالای آنها در برابر شست و شو تغییر رنگ اشاره کرد. در رابطه با تفاوت پلاستر زبره و نرمه می توان گفت که این پلاسترها از نظر ترکیبات، ساختار و نحوه اجرا با هم متفاوت بوده و به همین دلیل از آنها در بخش های مختلف سازه و برای فرایند کاری مشخصی استفاده می شود. همچنین قبل از کار با انواع ملات ساختمانی لازم است به زمینه کاری مورد نظر و تناسب آن با نوع پلاستر توجه شود.

اجرای پلاستر وال مش در چند مرحله ساده

در ابتدا لازم به ذکر است که بر اساس آیین نامه های اجرایی پلاستر مورد استفاده در اجرای وال مش می بایست از حداقل مقاومت ۳۰ مگا پاسکال برخوردار باشد. همچنین بر اساس ضوابط مندرج در نشریه ۸۱۹ در اجرای وال مش می بایست از پلاستر وال مش با حداقل ضخامت ۲۰ میلیمتر استفاده شود. به طور کلی فرایند اجرای پلاستر در سیستم وال مش دو مرحله ای بوده و این متریال در قالب دو لایه با عناوین لایه اول پلاستر و لایه دوم پلاستر در اجرای سیستم وال مش مورد استفاده قرار می گیرد.
برای این کار ابتدا سطح دیوار با لایه اول پلاستر وال مش به صورت کامل و یکدست پوشانده می شود. برای این کار از کاردک، ماله و یا دستگاه های پاششی استفاده می شود. سپس مش فایبرگلاس بر روی دیوار و لایه اول پلاستر نصب می گردد. پس از نصب مش نوبت به اجرای لایه دوم پلاستر وال مش می رسد که این لایه می بایست از جنس لایه اول باشد و سطح مش و دیوار را به صورت کامل و یکدست پوشش دهد.

چگونگی انتخاب نوع پلاستر ساختمانی متناسب با پروژه

قبل از انتخاب پلاستر ساختمانی لازم است به یک سری نکات و فاکتورها توجه شود که هر کدام از آنها نقش مهمی بر کیفیت، کارایی و دوام این پلاسترها دارد. نکته اول در انتخاب این پلاسترها توجه به نوع و ساختار آنها بوده که لازم است بر اساس نیاز و شرایط کاری انتخاب شوند. همان طور که اشاره کردیم این پلاسترها در انواع مختلفی چون پلاستر گچی، پلاستر سیمانی، آهکی و ضد آب در دسترس هستند که هر کدام از آنها از ویژگی ها و مزایایی برخوردارند. به عنوان مثال از پلاستر ساختمانی سیمانی می توان در محیط های مرطوب و کار در شرایط قلیایی استفاده کرد. همچنین پلاسترهای آهکی می توانند گزینه مناسبی برای کار در بناهای قدیمی و محیط های با رطوبت پایین باشند.
از طرف دیگر پلاسترهای گچی به دلیل ظرافت بالا و مقاومت پایین در برابر رطوبت و ضربه برای استفاده در فضاهای داخلی ساختمان مناسب هستند. البته در این بین پلاسترهای سیمانی به دلیل ساختار خاصی که دارند از کاربرد گسترده تری برخوردار هستند. نکته دیگر در انتخاب ملات ساختمانی توجه به حجم کاری و وسعت پروژه بوده تا بر اساس آن پلاستر مورد نیاز خریداری گردد. همچنین کیفیت متریال بکار رفته در ساخت پلاستر تأثیر زیادی بر کارایی و دوام این مصالح دارد که در هنگام انتخاب آن لازم است مورد توجه قرار گیرد. از دیگر نکات مهم در انتخاب ملات ساختمانی توجه به برند و شرکت تولیدکننده آن بوده تا یک پلاستر باکیفیت بالا و با کارایی بالا خریداری گردد. پلاسترهای عرضه شده توسط برندهای معتبر و نام آشنا معمولاً از کیفیت و دوام بهتری نسبت به نمونه های مشابه برخوردار هستند.

فاکتورهای تأثیرگذار بر قیمت پلاستر ساختمانی و هزینه پلاسترکشی

قیمت پلاستر ساختمانی و هزینه پلاسترکشی متغیر بوده و به فاکتورهای مختلفی بستگی دارد که در این بخش به بررسی آنها می پردازیم. اولین فاکتور مؤثر بر قیمت و هزینه پلاسترکشی نوع پلاستر مورد استفاده در اجرای آن بوده که معمولاً بر اساس شرایط و نیاز کاری انتخاب می شود. هر کدام از انواع پلاستر گچی، پلاستر سیمانی، آهکی و ضد آب با توجه به ساختار و قابلیت هایی که دارند از قیمت خاصی برخوردار هستند. در حال حاضر پلاسترهای ضد آب به دلیل قابلیت های ویژه ای که دارند از قیمت بالاتری در مقایسه با دیگر پلاسترها برخوردار هستند. از طرف دیگر قیمت پلاستر گچی در مقایسه با دیگر نمونه ها کمتر است و جزو پلاسترهای ارزان و مقرون به صرفه به شمار می روند.
فاکتور مؤثر دیگر بر قیمت ملات ساختمانی کیفیت متریال بکار رفته در ساخت این مصالح و برند تولیدکننده آنها بوده که تأثیر زیادی بر کارایی و دوام آنها خواهد داشت. پلاسترهای عرضه شده توسط برندها و شرکت های معتبر و محبوب به دلیل کیفیت بالایی که دارند از قیمت بالایی نیز برخوردار هستند. عامل دیگری که می تواند باعث تغییر در قیمت و هزینه پلاسترکشی شود، ابعاد پروژه و دستمزد اکیپ اجرایی که لازم است مورد توجه قرار گیرند. هر چه ابعاد پروژه و وسعت پلاسترکشی بیشتر باشد به متریال بیشتری برای این کار نیاز بوده و همین موضوع نیز باعث بالا رفتن هزینه ها می شود. از طرفی بالا بودن وسعت پروژه در فرایند پلاسترکشی باعث طولانی تر شدن فرایند اجرای آن می شود که همین مسئله نیز با افزایش دستمزد اجرایی کارکنان همراه خواهد بود.

کلام پایانی

پلاستر ساختمانی در واقع یک لایه پوشاننده است که از آن برای پوشش سطوح مختلف سازه و حفاظت از آن در برابر شرایط محیطی استفاده می شود. البته این مصالح نقش مهمی در جلوه و زیبایی این سطوح دارند و از آنها می توان به عنوان یک عضو عایق در طراحی سازه نیز استفاده کرد. پلاسترها در انواع مختلفی تولید می شوند که بسته به شرایط و نیاز کاری می توان از آنها در طراحی سازه استفاده کرد. از پلاستر سیمانی و آهکی به دلیل مقاومت بالا در برابر رطوبت معمولاً در فضاهای بیرونی ساختمان استفاده می شود و پلاسترهای گچی نیز به دلیل ساختار خاصی که دارند برای فضاهای داخلی ساختمان مناسب هستند.
از پلاسترهای ضد آب نیز همان طور که از عنوان آنها پیداست می توان در سطوح مجاور آب و در معرض رطوبت بالا استفاده کرد. یکی از مهم ترین و جدیدترین کاربردهای پلاستر ساختمانی استفاده از این مصالح در فرایند مقاوم سازی بوده که به صورت گسترده در سیستم وال مش مورد استفاده قرار می گیرد. پلاستر وال مش نقش مهمی در اتصال الیاف تقویتی در این سیستم دارد و به افزایش مقاومت و انسجام اجزای غیرسازه‌ای در برابر زلزله کمک زیادی می کند. از دیگر مزایای سیستم وال مش می توان به کاهش بار مرده سازه و صرفه‌جویی در زمان و هزینه های فرایند مقاوم سازی اشاره کرد.