طراحی و محاسبه اجزا غیرسازه‌ای

برای اینکه یک ساختمان در برابر بارهای وارده حداکثر مقاومت را داشته باشد، نیاز به رعایت یک سری استانداردها و قوانین برای اجرای ساختمان است. در واقع فاکتورهای مختلفی باید دست به دست هم بدهند تا در نهایت ساختمان مقاومت لازم را در برابر زلزله، بارهای جانبی از جمله باد، بارهای مرده ساختمان و … داشته باشد. یکی از مهم ترین اقداماتی که باید برای حفظ ایمنی ساختمان ها انجام شود، طراحی و محاسبه اجزا غیرسازه‌ای است.

اجزای غیرسازه‌ای در ساختمان ها، حساسیت بسیار زیادی در برابر بارهای وارده دارند و باید حتما به مقاومت آن ها توجه بسیار زیادی شود. کار طراحی و محاسبه اجزا غیرسازه‌ای، یک کار تخصصی است که فقط افراد متخصص و مهندسین باتجربه از پس انجام آن بر می‌آیند. در ادامه مقاله قصد داریم در مورد فرآیند محاسبه و طراحی اجزای غیرسازه‌ای و اقداماتی که باید بدین منظور انجام شوند، صحبت کنیم.

اهمیت طراحی مناسب اجزا غیرسازه‌ای بعد از زلزله کرمانشاه

زلزله کرمانشاه یکی از اتفاقات تلخ در کشور ایران بود که متاسفانه در طی آن بسیاری از هموطنان خود را از دست دادیم. این در حالی بود که حتی بسیاری از ساختمان هایی که مردم در آن ها حضور داشتند، تازه تاسیس بودند و قدمت زیادی نداشتند. بنابراین، نمی‌توان خرابی ساختمان ها را ناشی از قدمت آن ها دانست. متأسفانه، در حادثه زلزله کرمانشاه، مشاهده کردیم که اسکلت اصلی ساختمان‌های جدید سالم باقی مانده ماند، اما تمامی‌دیوارهای غیرسازه‌ای فرو ریخته بودند. این دیوارها و اجزای غیرسازه‌ای موجب خسارات جانی و مالی قابل توجهی شدند.

پس از این اتفاق تلخ، مهندسین و سازمان نظام مهندسی کشور، سخت گیری های بیشتری برای طراحی اجزا غیرسازه‌ای بعد از زلزله کرمانشاه داشتند. چرا که مشخص شد استانداردهای موجود برای طراحی اسکلت ساختمان تا حد زیادی کافی هستند، اما برای جلوگیری از تخریب ساختمان ها در هنگام زلزله، نیاز به طراحی مناسب اجزای غیرسازه‌ای نیز هست. در این صورت آسیب های وارد شده به ساختمان ها در اثر این بارها به حداقل می‌رسد. این موضوع به ویژه برای مناطق زلزله خیز در کشور ایران که متاسفانه کم نیستند، حائز اهمیت می‌باشد.

چالش‌های طراحی اجزا غیرسازه‌ای در ساختمان

اجزای غیرسازه‌ای ساختمان به اجزایی گفته می‌شوند که در ساختمان ساخته شده اند، اما برای تحمل بارهای وارده باید به اجزای سازه ای تکیه کنند. اجزا غیرسازه‌ای در واقع قادر به تحمل بارهای وارده از سوی ساختمان ها نیستند. این موضوع باعث می‌شود که در هنگام اعمال بار به ساختمان، به ویژه بارهای جانبی، اجزای غیرسازه‌ای در اولین مرحله آسیب ببینند. اجزای غیرسازه‌ای ساختمان شامل اجزای بسیار زیادی هستند که از جمله آن ها می‌توان به دیوارهای غیرسازه‌ای، نما، تاسیسات مکانیکی و … اشاره کرد.

با توجه به تنوع اجزای غیرسازه‌ای در ساختمان ها، طراحی آن ها می‌تواند چالش های بسیار زیادی را به همراه داشته باشد. اولین چالشی که ممکن است در هنگام طراحی و محاسبه اجزا غیرسازه‌ای مهندسین با آن مواجه شوند، روش مهار لرزه‌ای این اجزا است. در حال حاضر روش های مختلفی برای طراحی و اجرای اجزا غیرسازه‌ای وجود دارند که هر کدام استانداردهای خاصی را به همراه خواهند داشت. همه این استانداردها و قوانین باید رعایت شوند و مهندسین ناظر موظف هستند که روی فرآیند طراحی اجزا غیرسازه‌ای تمرکز دقیق داشته باشند.

طراحی اجزا غیرسازه ای در ساختمان ها با چالش‌هایی همراه است که هزینه‌ها از جمله این موارد است. متأسفانه، افزایش چشمگیر قیمت محصولات ساختمانی ممکن است باعث شود که برخی از کارفرمایان از انجام این کار منصرف شوند. به ویژه در شرایط فعلی، هزینه طراحی اجزا غیرسازه ای ممکن است به حدی افزایش یابد که برای برخی از کارفرمایان جلب آن بیش از حد مشکل‌ساز شود.

این هزینه‌ها به صورت بروز به کارفرما اعلام می‌شود و در اکثر مواقع فاکتورهای زیادی می‌توانند روی آن تاثیرگذار باشند. با وجود چالش‌های طراحی و محاسبه اجزا غیرسازه‌ای، اجرای صحیح این اجزا بسیار حیاتی است؛ زیرا در غیر اینصورت، ساختمان توسط نظام مهندسی قابل قبول شناخته نخواهد شد.

آیین‌نامه طراحی و محاسبه اجزا غیرسازه‌ای کدام است؟

قبل از زلزله کرمانشاه، آیین‌نامه دقیق و فنی برای طراحی و محاسبه اجزا غیرسازه‌ای نبود. اکثر مهندسین با توجه به تجربه و استانداردهای خود، اقدام به طراحی اجزای غیرسازه‌ای می‌کردند. در نتیجه خسارات زلزله‌های اخیر، آیین‌نامه‌هایی برای طراحی و محاسبه اجزا غیرسازه‌ای به کار گرفته شدند. این آیین‌نامه‌ها، مهندسان را قادر می‌سازند که این کار را در یک چهارچوب مشخص انجام دهند، با توجه به خساراتی که در زلزله مشاهده شد. مهندسین اجرایی و طراح باید حتما مطابق با آیین‌نامه های طراحی، کار محاسبه و طراحی اجزای غیرسازه‌ای را انجام دهند و سپس اقدام به اجرا کردن آن کنند. مهندسین ناظر نیز باید مطابق با ضوابط موجود در این آیین‌نامه، نظارت دقیق روی فرآیند کار داشته باشند و هر گونه مشکل را برای رفع به بخش مربوطه ارجاع دهند.

استفاده از آیین‌نامه های طراحی برای تمامی‌مهندسین فعال در ساختمان سازی ضروری است. پیوست ششم آیین‌نامه 2800، مهم ترین آیین‌نامه ای است که به منظور طراحی و محاسبه اجزای غیرسازه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آیین‌نامه از سوی وزارت راه و شهرسازی و با کمک جمعی از مهندسین تدوین شده است. تمامی‌قوانین و ضوابط این آیین‌نامه در حال حاضر در ساختمان‌های داخل کشور ایران اجرایی هستند. بنابراین، برای ساختمان‌های جدید لازم است که قوانین مربوط به این آیین‌نامه را رعایت کنند.

پیوست ششم آیین‌نامه 2800: طراحی لرزه‌ای و اجرای اجزای غیرسازه‌ای معماری

همان‌طور که در بخش قبل تشریح شد، آیین‌نامه اصلی برای طراحی و محاسبه اجزا غیرسازه، پیوست ششم به آیین‌نامه 2800 است. پیوست حاضر با عنوان ‘طراحی لرزه‌ای و اجرای اجزای غیرسازه‌ای و معماری’ ارائه شده است و شامل تمام جزئیات مرتبط با این فعالیت می‌شود. در ابتدای این آیین‌نامه، خلاصه‌ای دقیق از تمامی‌اجزای غیرسازه ارائه شده است و پس از آن، بارهای لرزه‌ای و مقررات مرتبط با اجرای اجزای غیرسازه نیز توضیح داده شده‌اند.

برای اتصال واردها به اجزای مختلف ساختمان، اجرای تیغه ها، بلوک ها، دیوارهای خارجی و داخلی و … در این آیین‌نامه قوانین بسیار زیادی وجود دارند. برای طراحی لرزه‌ای و اجرای اجزای غیرسازه‌ای و معماری در این آیین‌نامه تصاویر مختلف نیز وجود دارند. در این صورت مهندسین طراح، مجری و ناظر می‌توانند راحت تر مفهوم نحوه طراحی اجزای غیرسازه‌ای و معماری را درک کنند و مطابق با تصاویر پیش بروند.

علاوه بر این موارد در بخش های انتهایی پیوست ششم آیین‌نامه 2800، در مورد روش های مهار لرزه‌ای دیوارهای غیرسازه‌ای توضیح داده شده است. وال پست و همچنین روش های نوین برای مهار لرزه‌ای در این آیین‌نامه مورد بررسی قرار گرفته اند. در حال حاضر، بسیاری از مهندسان برای طراحی دیوارهای مش، از مقررات مندرج در این پیوست بهره می‌برند. با توجه به توضیحات دقیق و یکپارچه در این پیوست، می‌توان با استفاده از آن به راحتی قوانین مربوط به طراحی لرزه‌ای اجزای غیرسازه‌ای را اجرا کرد.

مراحل طراحی و محاسبه اجزا غیرسازه‌ای در شرکت سازند

طراحی و محاسبه اجزا غیرسازه‌ای نیازمند تخصص و تجربه بسیار زیادی است که هر کسی از پس انجام آن بر نمی‌آید. همه کارفرمایان باید از شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات دریافت دیتیل‌های اجرایی را انتظار داشته باشند. اما در برخی موارد، شرکت‌های طراح ممکن است به وظایف اضافی مانند اجرای اجزای غیرسازه و طراحی آن‌ها مشغول باشند.

شرکت های مهندسی مانند شرکت سازند، به صورت تخصصی و با تیم حرفه ای خود می‌توانند مراحل طراحی و محاسبه اجزا غیرسازه‌ای را انجام دهند. برای انجام این کار می‌بایست مراحل مختلفی انجام شوند که در ادامه آن ها را توضیح می‌دهیم.

دریافت فایل نقشه معماری و سازه ساختمان

اولین مرحله برای طراحی و محاسبه اجزا غیرسازه‌ای در شرکت سازند، دریافت فایل نقشه معماری و سازه ای ساختمان است. در اولین قدم مهندسین محاسب می‌بایست با توجه به نقشه معماری و سازه ساختمان، مراحل انجام محاسبات را انجام دهند. این نقشه باید شامل تمامی‌جزئیات ساختمان از جمله نما، اجزای غیرسازه‌ای مانند دیوارها، تاسیسات مکانیکی و … باشند تا بتوان بر اساس طبقات، بارهای وارده، شرایط اجزای غیرسازه‌ای و از این دسته از موارد، مراحل محاسبه اجزای غیرسازه‌ای را انجام داد. همه کارفرمایانی که قصد برون‌سپاری کار طراحی و محاسبه اجزا غیر سازه‌ای را دارند، موظفند نقشه‌ی سازه را به طور کامل به مهندسین ارائه دهند. کارفرمایانی که قصد برون‌سپاری کار طراحی و محاسبه اجزا غیر سازه‌ای دارند، باید نقشه‌ی سازه را به صورت کامل به مهندسین ارائه دهند.

تهیه دفترچه محاسبات اجزا غیرسازه‌ای توسط مهندس طراح

در مرحله بعدی مهندس طراح وظیفه دارد که با توجه به نقشه معماری و سازه ساختمان، مراحل طراحی اجزای غیرسازه‌ای را انجام دهد. این مرحله بسیار حائز اهمیت بوده و نقش مستقیمی‌روی مقاومت ساختمان ها در برابر بارهای وارده دارد. از این رو مهندس طراح باید با توجه به نقشه معماری و سازه و همچنین آیین‌نامه های موجود، مراحل انجام محاسبات را سپری کند.

دفترچه محاسبات اجزا غیرسازه‌ای، دفترچه ای است که به صورت کامل توسط مهندس طراح تدوین می‌شود. این دفترچه متشکل از روش های طراحی اجزای غیرسازه‌ای، مصالح مورد نیاز، نحوه اجرا و … می‌باشند که مهندسین مجری ساختمان باید مطابق با همین دفترچه، مراحل اجرای اجزای غیرسازه‌ای را به صورت اصولی به انجام برسانند.

تهیه نقشه جانمایی و دیتیل اجرای اجزا غیرسازه‌ای

پس از تهیه دفترچه محاسبات اجزا غیرسازه‌ای، باید مرحله بعدی برای دقیق تر کردن پروسه اجرای اجزای غیرسازه‌ای انجام شود. در این مرحله نقشه جانمایی و دیتیل های اجرای اجزای غیرسازه‌ای به طور دقیق استخراج می‌شوند و در اختیار مهندس مجری قرار می‌گیرند.

دیتیل های اجرای اجزای غیرسازه‌ای شامل مصالحی که بدین منظور مورد نیاز می‌باشند نیز هستند. نوع مصالح، میزان مصالح و نحوه اجرای آن ها باید مورد بررسی قرار گیرند تا در نهایت اجزای غیرسازه‌ای در ساختمان ها ایمنی حداکثری داشته باشند. این نقشه به همراه دفترچه محاسبات اجزای غیرسازه‌ای، در اختیار کارفرما و مهندسین اجرایی و ناظر قرار می‌گیرند تا مراحل اجرا انجام شوند.

انجام طراحی اجزا غیرسازه‌ای چقدر زمان می‌برد؟

انجام طراحی اجزا غیرسازه‌ای باید با کمک تخصص فرد محاسب و طراح و همچنین آیین‌نامه های موجود انجام شود. کارفرمایان باید قبل از اینکه ددلاین تحویل پروژه فرا برسد، زمان مناسبی را برای طراحی اجزا غیرسازه‌ای برای مهندسین در نظر بگیرند. به طور کلی، قبل از دریافت نقشه سازه و معماری، نمی‌توان در مورد زمان طراحی اجزای غیرسازه‌ای صحبت کرد. چرا که متراژ پروژه و پیچیدگی کار می‌توانند روی زمان طراحی اجزا غیرسازه‌ای تاثیرگذار باشند.

متراژ پروژه

هر پروژه نیازمند محاسبات تخصصی برای طراحی اجزای غیرسازه‌ای است. زمانی که تعداد طبقات و متراژ پروژه افزایش پیدا می‌کند، محاسباتی که بدین منظور انجام می‌شوند نیز افزایش پیدا خواهند کرد. همین موضوع باعث شده تا طراحی اجزای غیرسازه‌ای نیازمند صرف زمان بیشتری باشد. از این رو برای محاسبه زمان طراحی اجزا غیرسازه‌ای، حتما باید به متراژ پروژه توجه نمود.

پیچیدگی کار

طراحی و محاسبه اجزا غیرسازه‌ای در شرایطی که کار پیچیدگی زیادی را به همراه دارد، نیاز به زمان بیشتری خواهد داشت. در برخی از مواقع شرایط ساختمان خاص است و برای اجرای اجزای غیرسازه‌ای باید به قوانین و مقررات ویژه ای توجه داشت و همچنین محاسبات متنوعی را انجام داد. در این صورت پیچیدگی کار بسیار افزایش پیدا می‌کند و انجام طراحی اجزای غیرسازه‌ای زمان‌برخواهد شد.

هزینه طراحی و محاسبه اجزا غیرسازه‌ای چقدر است؟

یکی از دغدغه های اصلی کارفرمایان برای طراحی و محاسبه اجزا غیرسازه‌ای، هزینه ای است که باید بدین منظور پرداخت نمایند. برای طراحی اجزای غیرسازه‌ای، تخصص و تجربه زیاد لازم است و تنها افراد با چندین سال فعالیت در این زمینه قادر به انجام این کار هستند.

بنابراین بخش زیادی از هزینه پرداخت شده برای طراحی و محاسبه اجزا غیرسازه‌ای، مربوط به هزینه ای است که برای علم و دانش افراد متخصص پرداخت می‌کنید. با این حال، هزینه پرداختی از سوی کارفرما تحت تأثیر فاکتورهای مختلفی قرار می‌گیرد. این موضوع باعث شده تا هزینه در هر یک از پروژه‌های ساختمانی با یکدیگر متفاوت باشد. در ادامه شما را با نحوه محاسبه هزینه طراحی اجزای غیرسازه‌ای آشنا می‌کنیم. می‌توانید برای دریافت هزینه طراحی و محاسبه اجزای غیرسازه‌ای، با کارشناسان شرکت سازند در ارتباط باشید.

متراژ پروژه

اولین و مهم ترین عامل موثر روی هزینه دریافتی جهت طراحی اجزای غیرسازه‌ای، متراژ پروژه است. با افزایش متراژ پروژه، حجم کار برای طراحی اجزای غیر سازه‌ای نیز افزایش می‌یابد. به عبارت دیگر، در ساختمان‌های بزرگ هزینه طراحی و محاسبه اجزای غیر سازه‌ای بیشتر از ساختمان‌های کوچک و حتی خانه‌های ویلایی است. هرچه متراژ پروژه بزرگتر باشد، حجم کار برای طراحی اجزای غیر سازه‌ای نیز افزایش خواهد یافت. در ساختمان‌های چند طبقه و بزرگ، هزینه طراحی و محاسبه اجزای غیر سازه‌ای بیشتر از هزینه مشابه برای ساختمان‌های کوچک و حتی خانه‌های ویلایی خواهد بود.

پیچیدگی اجزای غیرسازه‌ای

هزینه طراحی و محاسبه اجزا غیرسازه ای به وفور از پیچیدگی این اجزا تبعیت دارد. گاهی اوقات، اجزای غیرسازه با خصوصیات خاصی مواجه هستند و برای طراحی و محاسبه آن‌ها، نیاز به انجام محاسبات پیچیده داریم. در چنین شرایطی هزینه دریافتی از سوی مهندس برای طراحی و محاسبه اجزا غیرسازه‌ای افزایش پیدا خواهد کرد.

میزان کار انجام شده

یکی از اقدامات حیاتی در فرآیند طراحی و محاسبه اجزا غیرسازه، انجام محاسبات و طراحی جزئی اجرایی است. همه کارفرمایان باید از شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات دریافت دیتیل‌های اجرایی را انتظار داشته باشند. اما در برخی موارد، شرکت‌های طراح ممکن است به وظایف اضافی مانند اجرای اجزای غیرسازه و طراحی آن‌ها مشغول باشند.

مشاوره با مهندسین طراح اجزا غیرسازه‌ای در شرکت سازند

بارها بیان شده است که اجرای طراحی و محاسبه اجزا غیرسازه‌ای نیاز به تخصص دارد. مهندسین متخصص در زمینه طراحی اجزا غیرسازه‌ای باید وظیفه انجام این کار را بر عهده داشته باشند. شرکت سازند، یک شرکت تخصصی در زمینه طراحی و محاسبه اجزای غیرسازه‌ای با تیم متخصص و مجرب است. در صورت نیاز به مشاوره برای طراحی اجزای غیرسازه، می‌توانید با کارشناسان سازند تماس بگیرید.